CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG (ALLERGIC CONTACT DERMATITIS)

VIÊM DA DỊ ỨNG TIẾP XÚC KHI SỬ DỤNG GĂNG TAY CAO SU TRONG QUÁ TRÌNH XI MẠ

Viêm dạ dị ứng tiếp xúc (ACD- Allergic contact dermatitis) là Phản ứng dị ứng xảy ra khi cơ thể gặp chất lạ hoặc có thể gây hại cho cơ thể (dị nguyên), ví dụ: cồn, cao su (latex), hóa chất trong mỹ phẩm,… Phản ứng dị ứng da thường xảy ra dưới nhiều dạng như da mẩn đỏ, sưng tấy, ngứa ngáy, mụn nước, mày đay… Ngoài dị ứng da, có thể xuất hiện nhiều phản ứng khác như ho, chảy dịch mũi, nước mắt, hen suyễn, thậm chí sốc phản vệ, có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

1. Xác định nguyên nhân gây dị ứng

• Đến khám ngay tại các cơ sở khám chữa bệnh da liễu, khám kháng nguyên để kiểm tra dị ứng với loại chất nào

• Kiểm tra việc sử dụng thường xuyên găng tay cao su trong điều kiện thường với thời gian bằng thời gian sử dụng trong quá trình xi mạ. Ví dụ: đeo găng tay trong quá trình rửa bát, bê vác liên tục.
  • Trường hợp 1: Vẫn xảy ra tình trạng mẩn đỏ da tay vết mới. Nguyên nhân có thể do găng tay. Người sử dụng dị ứng với vật liệu cao su của găng tay này
  • Trường hợp 2: Không xảy ra tình trạng mẩn đỏ. Không do cơ địa. Dị ứng với chất xuất hiện trong quá trình sử dụng găng tay để xi mạ.

Trong tình huống này 7/10 công nhân có hiện tượng. Vì vậy nếu không phải trường hợp 1, thì nguyên nhân sẽ do chất xuất hiện trong quá trình sử dụng găng tay để xi mạ

• • Trường hợp 3: Kiểm tra nguyên nhân do phản ứng giữa găng tay cao su và chất xi mạ. Nếu là H₂SO₄ thì găng tay có thể chịu được. Kiểm tra các chất phụ gia khác. Tính toán thời gian hỏng của găng tay

Mạ bạc, mạ crom, mạ đồng, mạ niken, mạ crom trên nền kẽm đúc, nền nhôm. Thành phần chứa SnSO_4, H₂SO₄, Carbon tetrachloride (hay còn gọi là tetrachloromethane, là một hợp chất hóa học vô cơ có công thức phân tử CCl₄)

Thời gian hỏng khoảng 5-6 ngày theo khách hàng cung cấp thông tin

2. Phòng viêm da dị ứng tiếp xúc khi sử dụng găng tay cao su trong xi mạ
   1. Thay thế loại găng tay sử dụng

Đối với các hoạt động tiếp xúc với chất lỏng, găng tay chống chất lỏng (theo DIN EN ISO 374) làm bằng PVC là một lựa chọn khả thi. Ví dụ, ứng dụng hàng ngày của loại găng tay này là rửa chén bằng các chất tẩy rửa có bán trên thị trường. Tùy thuộc vào hóa chất được sử dụng, găng tay PVC cũng có thể phù hợp trong môi trường chuyên nghiệp. Mặc dù găng tay làm bằng vật liệu cao su thường có khả năng chống lại nhiều loại hóa chất cao hơn, nhưng khả năng chống lại một số, nhưng không phải tất cả, axit và kiềm của găng tay PVC cũng tốt. Cần kiểm tra xem khả năng bảo vệ chống lại các tác nhân được sử dụng có đủ hay không theo từng trường hợp cụ thể. Ví dụ, găng tay PVC không cung cấp đủ khả năng bảo vệ chống lại các dung môi (ví dụ: etanol, chất pha loãng nitro). Ngoài ra, dung môi có thể hòa tan chất hóa dẻo có trong găng tay PVC. Do độ dày cao hơn một phần và độ linh hoạt thấp hơn so với nhiều loại găng tay làm bằng vật liệu cao su (ví dụ: nitrile hoặc cloropren), găng tay PVC thường có độ tiếp xúc thấp hơn và gây mỏi tay nhanh hơn. Do đó, khi lựa chọn găng tay, không chỉ cần xem xét tính phù hợp của chất liệu đối với từng tác nhân mà còn phải xem xét đến tính thực tế từ góc độ của người sử dụng.

1. 2. Thay thế găng mới trước khi găng tay bị hỏng

Ghi chép số lượng sản phẩm, số lượng mẫu, thời gian hư hỏng, tần suất sử dụng, loại hóa chất tiếp xúc. Từ đó rút ra được thời gian hao mòn của sản phẩm để thay thế trước thời gian găng tay hư hỏng chạm vào da hoặc thẩm thấu trước khi rách hoặc hỏng

Mẫu biểu ghi chép thời gian hỏng

Loại mẫu	Khu vực	Ngày 3	Ngày 4	Ngày 5	Ngày 6	Ngày 7
Mẫu thử 1	Máy 1	Tốt	Tốt	Tốt	Tốt	Tốt
Mẫu thử 2	Máy 1	Tốt	Tốt	Hỏng
Mẫu thử n	Máy 1	Tốt	Tốt	Tốt	Tốt	Hỏng

 

1. 3. Sử dụng lớp lót giữa găng tay cao su và da tay

Sử dụng lớp lót bằng nitrile mỏng dùng 1 lần (vì nếu không dị ứng với cao su thì dị ứng với chất gây ra, chất gây ra là chất lỏng)

1. 4. Chẩn đoán nguyên nhân viêm da dị ứng

Đối với tình trạng viêm da tiếp xúc dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm để xác định các chất gây dị ứng da, phổ biến nhất là xét nghiệm áp bì (patch test). Bác sĩ dùng những miếng dán có chất nghi ngờ gây dị ứng (dị nguyên) dán lên da người được xét nghiệm. Sau 48-96 giờ, miếng dán được tháo ra, dấu hiệu dị ứng được ghi nhận nếu có. Phương pháp này thường được dùng để xác nhận các chất gây dị ứng như phổ biến, giúp người bệnh xác định và tránh các dị nguyên trong cuộc sống hàng ngày.

Ngoài xét nghiệm áp bì, bác sĩ có thể thực hiện thêm các loại xét nghiệm tìm dị nguyên khác như xét nghiệm lẩy da (prick test), xét nghiệm nội bì (intradermal skin test), xét nghiệm khẳng định (challenge test), đo nồng độ IgE trong máu,… Tuy nhiên, đối với xác định dị nguyên gây dị ứng da, xét nghiệm áp da được dùng phổ biến nhất.

3. Chữa viêm da dị ứng tiếp xúc khi sử dụng găng tay cao su trong xi mạ

Trường hợp xảy ra tình trạng viêm da dị ứng tiếp xúc cần ngưng sử dụng sản phẩm ngay lập tức và vệ sinh vùng da tiếp xúc với sản phẩm. Sau đó thực hiện các biện pháp chữa viêm da dị ứng theo khuyến cáo của bác sĩ

Không nên tiếp tục sử dụng sau khi tình trạng mẩn đỏ xảy ra

Các cơ sở y tế chữa bệnh viêm da dị ứng:

BỆNH VIỆN DA LIỄU TW

Nguồn:

https://benhviendalieuhanoi.com/viem-da-tiep-xuc-di-ung-allergic-contact-dermatitis/

https://www.qbe.com/media/qbe/north-america/usa/pdf-files/environment-health/news-letter/ehnewsletter-4thquarter2014.pdf

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8561832/

CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG (ALLERGIC CONTACT DERMATITIS)

Nguồn: https://benhviendalieuhanoi.com/viem-da-tiep-xuc-di-ung-allergic-contact-dermatitis/

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh Da liễu theo Quyết định số 75/QĐ-BYT ngày 13/1/2015 của Bộ Y tế

1. Nguyên nhân, Cơ chế sinh bệnh

• Viêm da tiếp xúc dị ứng là phản ứng quá mẫn chậm.  
• Một số dị ứng nguyên chính
  • Họ kim loại: nickel, cobalt, chromates đồng
  • Họ thuốc bôi: chất màu, dung dịch dầu
  • Một số băng dính, chất dẻo, cao su
  • Thực vật  – Ánh sáng

2. Chẩn đoán
   1.  Chẩn đoán xác định
      1.  Lâm sàng

Thương tổn cơ bản: phụ thuộc vào mức độ nặng, vị trí và thời gian bị bệnh, viêm da tiếp xúc dị ứng có thể cấp hoặc mạn tính.

Viêm da tiếp xúc dị ứng cấp tính là dát đỏ, ranh giới rõ, phù nề, trên mặt có mụn nước, sẩn, trường hợp phản ứng mạnh có bọng nước kết hợp lại với nhau thành mảng. Bọng nước vỡ để lại vết trợt tiết dịch và đóng vảy tiết. Cơ năng có ngứa.

Viêm da tiếp xúc dị ứng bán cấp là những mảng dát đỏ nhẹ, kích thước nhỏ, trên có vảy da khô, đôi khi kèm theo những đốm màu đỏ nhỏ hoặc những sẩn chắc, hình tr n.

Khi tiến triển mạn tính thường có lichen hóa, da dày, nếp da sâu thành những đường kẻ song song hoặc hình thoi, bong vảy da cùng các sẩn vệ tinh, nhỏ, chắc, hình tròn, phẳng, những vết trầy xước, dát đỏ và nhiễm sắc tố.

Bệnh thường gặp ở người đã mẫn cảm với dị nguyên gây viêm da tiếp xúc. Khởi đầu, tại vị trí da tiếp xúc lại với dị nguyên (48 giờ trở lên) xuất hiện thương tổn. Về sau, mỗi khi tiếp xúc với dị nguyên thì thương tổn xuất hiện nhanh hơn. Đa số trường hợp thương tổn vượt qua giới hạn vùng da tiếp tiếp xúc với dị nguyên, có thể rải rác ở những nơi khác.

Thương tổn thứ phát: mảng sẩn ngứa, dát đỏ lan tỏa và hơi thâm nhiễm ở xa thương tổn ban đầu, có tính đối xứng. Trên mặt các dát đỏ rải rác có các mụn nước nhỏ, hiếm hơn là hồng ban đa dạng, thương tổn hình huy hiệu. Trường hợp nhạy cảm có thể lan tỏa toàn thân.

 

Nếu loại bỏ được nguyên nhân bệnh sẽ khỏi, khi tiếp xúc trở lại với dị nguyên cũ bệnh tái phát.

Cơ năng: ngứa nhiều, có thể có cảm giác nhức nhối và đau nếu bệnh nặng.

1. 1. 2. Thể lâm sàng đặc biệt theo vị trí

+ Viêm da tiếp xúc dị ứng ở da đầu: da đỏ bong vảy khô, đôi khi bong vảy phấn nhiều, rất ngứa. bệnh giảm dần sau khi ngừng tiếp xúc với dị nguyên. + Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt: thường gặp, da đỏ nề, mụn nước, tiết dịch. Có thể do bôi trực tiếp vào da mặt các thuốc, mỹ phẩm hoặc các dị nguyên trong môi trường làm việc và sinh hoạt hoặc bị viêm da tiếp xúc do ánh nắng.

+ Viêm da tiếp xúc dị ứng ở tay: ở mu tay thường gặp nhất, biểu hiện cấp tính là những mụn nước và tiết dịch, nếu ở giai đoạn mạn tính thì khô da và bong vảy da, có thể có thương tổn móng kèm theo. Thương tổn ở lòng bàn tay khó chẩn đoán vì thay đổi theo căn nguyên. Viêm da tiếp xúc ở đầu ngón tay hay gặp ở đầu bếp, nha sĩ do tiếp xúc với thực phẩm, hóa chất.

1. 1. 3. Viêm da tiếp xúc dị ứng với chất bay hơi

Thương tổn có thể cấp tính hoặc mạn tính phụ thuộc vào hoàn cảnh tiếp xúc, đậm độ của dị nguyên, tần xuất tiếp xúc, đa số các trường hợp có tính chất đối xứng. Vị trí thương tổn thường ở phần hở, cần phân biệt với phản ứng dị ứng với ánh sáng.

Tiêu chuẩn	Viêm da tiếp xúc, do môi trường	Phản ứng dị ứng  với ánh sáng
Đặc điểm TT lâm sàng	Chàm tiết dịch, khô hoặc lichen hóa	Chàm tiết dịch, khô hoặc lichen hóa
Vị trí cùng bị bệnh	Phần hở, bờ không rõ nét	Da hở
Vùng mặt cổ, nơi ít tiếp xúc ánh nắng	Có	Không
Test thượng bì	(+) với dị nguyên gây bệnh	(-)
	(-)	(+)

                       

1. 1. 4. Cận lâm sàng

+ Mô bệnh học: ở thể cấp tính có xốp bào rất mạnh, phù gian bào, thâm nhiễm các lympho bào và bạch cầu ái toan vào thượng bì, bạch cầu đơn nhân và mô bào ở trung bì. Ở thể mạn tính, cùng với xốp bào là hiện tượng tăng gai làm mào liên nhú kéo dài xuống. Các nhú bì nhô cao và mở rộng, có hiện tượng dày sừng và thâm nhiễm lympho bào.

 

+ Các test da: các thử nghiệm thường dùng để phát hiện tác nhân gây bệnh như test lẩy da, test áp.

 

1. 2.  Chẩn đoán phân biệt

Viêm da tiếp xúc kích ứng

Viêm da cơ địa

Viêm da dầu

Bệnh vảy nến (ở lòng bàn tay, bàn chân)

 

3. Điều trị

Nguyên tắc chung

Tất cả các phương pháp điều trị triệu chứng sẽ bị thất bại nếu như không loại bỏ được căn nguyên gây bệnh.

Điều trị cụ thể

Viêm da dị ứng cấp tính, lan tỏa toàn thân có thể chỉ định corticoid toàn thân liều thấp 15-20mg/ngày x 3 ngày sau giảm liều xuống 5mg/ngày x 3 ngày rồi ngừng điều trị.

Điều trị tại chỗ phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh, thường sử dụng các chế phẩm có corticoid.

4. Dự phòng

Phòng bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng gồm nhiều biện pháp, đặc biệt đối với bệnh da nghề nghiệp. Các biện pháp dự phòng gồm: dự phòng tiên phát, thứ phát và dự phòng cơ địa. Hai điểm cần chú ý là:

Mang găng tay phù hợp sẽ tránh hoặc giảm nhiều triệu chứng bệnh.

Sử dụng kem bảo vệ có tác dụng tương đối tùy theo hoàn cảnh bị bệnh, có hiệu quả hơn đối với viêm da tiếp xúc kích ứng.

Đọc thêm: https://benhviendalieuhanoi.com/viem-da-tiep-xuc-di-ung-allergic-contact-dermatitis/