
Bệnh đậu mùa bùng phát
Nguyễn Hồng Thái
Thứ Tư,
03/09/2025
2 phút đọc
Nội dung bài viết
Ngày xưa, cách đây hơn 12.000 năm, loài người đã phải đối diện với một kẻ thù vô hình – virus đậu mùa. Khi khai quật xác ướp của Pharaon Ramses ở Ai Cập, các nhà khoa học còn thấy trên da ông những vết mụn mủ đặc trưng của căn bệnh này.
Thời gian trôi đi, đậu mùa vẫn âm thầm gieo rắc nỗi kinh hoàng. Tới thế kỷ 15, khi những nhà thám hiểm châu Âu đi tới châu Mỹ, họ không chỉ mang theo thuyền buồm và súng ống, mà còn mang theo cả mầm bệnh chết chóc. 90–95% người bản địa Bắc Mỹ bị xóa sổ chỉ vì đậu mùa. Ở Nam Mỹ, 11 triệu dân Mexico biến mất. Người mắc bệnh nổi đầy mụn nước, mụn mủ, nếu sống sót thì cả đời mang khuôn mặt đầy sẹo rỗ.
Cuối thế kỷ 18, chỉ riêng châu Âu, mỗi năm 400.000 người chết, và hàng trăm nghìn người khác mù lòa. Đậu mùa dường như không thể ngăn chặn.
Nhưng rồi, một sự tình cờ đã thay đổi tất cả.
Một bác sĩ người Anh tên Edward Jenner nhận thấy: những cô gái vắt sữa bò thường mắc một loại bệnh rất nhẹ – đậu bò, nhưng kỳ lạ thay, họ không bao giờ bị đậu mùa.
Jenner quyết định thử nghiệm. Ông lấy chất dịch từ vết loét trên tay Sarah Nelms, một cô gái đang mắc đậu bò, rồi tiêm vào cánh tay cậu bé James Phipps, 8 tuổi.
Cậu bé sốt nhẹ vài hôm, rồi khỏe lại. Hai tháng sau, Jenner liều lĩnh hơn: ông tiêm thẳng mầm bệnh đậu mùa thật vào James. Điều kỳ diệu xảy ra – cậu bé không hề mắc bệnh. Và từ đó, miễn dịch suốt đời.
Đó là khoảnh khắc lịch sử: mũi tiêm phòng đầu tiên của nhân loại. Người ta gọi nó là vaccination – bắt nguồn từ từ vacca trong tiếng Latin, nghĩa là “con bò”.
Nhờ phương pháp của Jenner, châu Âu rồi cả thế giới dần thoát khỏi bóng đen đậu mùa. Và phải đến năm 1980, Tổ chức Y tế Thế giới mới chính thức tuyên bố: đậu mùa đã bị xóa sổ hoàn toàn – căn bệnh duy nhất trong lịch sử loài người bị tiêu diệt nhờ vắc-xin.